Kraby, krabiki...

Magda · Wysłany: Sob 23:28, 04 Mar 2006 Temat postu: Stawonogi - ciekawostki

Jakiego rodzaju pancerz mają skorupiaki?
Tak jak na lądzie roi się od owadów, wody, a zwłaszcza rejony przybrzeżne i powierzchniowe warstwy otwartych oceanów, pełne są skorupiaków. Krewetki, kraby i homary to przedstawiciele morskich skorupiaków znani z wykwintnych książek kucharskich. W rzekach i jeziorach spotkać można raki, ośliczki, dafnie (używane niekiedy do karmienia rybek akwariowych), oczliki i wiele innych.

Podobnie jak owady, skorupiaki są stawonogami, zwierzętami o członowatych odnóżach i szkielecie okrywającym ciało z zewnątrz. Szkielet skorupiaków składa się z czterech warstw. Jedna z nich jest pigmentowana i nadaje zwierzęciu barwę, a trzy zewnętrzne utwardzone są solami wapnia.

Większość skorupiaków przynajmniej w pewnym okresie życia ma segmentowane ciało (u krabów segmenty widoczne są tylko od spodu). Na każdy segment przypada jedna para odnóży. Kraby, których ciało składa się z 19 segmentów (choć część z nich jest zrośniętych), mają też 19 par odnóży. Nie wszystkie odnóża wyglądają jak zwykłe nogi; niektóre są przekształcone w szczęki lub czułki (większość skorupiaków ma ich dwie pary), pozostałe pełnią inne funkcje, np. rozrodcze.

Jak rosną skorupiaki?
Aby móc rosnąć, skorupiaki muszą od czasu do czasu zrzucać swe pancerze. Zjawisko to określa się mianem linienia. Przed linieniem zwierzę wchłania ze starego pancerza prawie cały zawarty w nim wapń. Zostanie on użyty do utwardzenia nowego pancerza, który, na razie miękki i pofałdowany, leży pod starym. Krew ze szczypiec odpływa do wnętrza ciała, dzięki czemu kurczą się one i dają się wyciągnąć z okrywających je części pancerza. Skorupiak wydostaje się ze swego szkieletu przez pęknięcie na grzbiecie. Raki, kraby, krewetki i homary zrzucają cały pancerz w jednym kawałku. Jest to nie lada wyczyn, zważywszy skomplikowaną budowę ciała skorupiaków. Przez jakiś czas po linieniu nowy szkielet jest jeszcze bardzo miękki. Samice niektórych gatunków gatunków właśnie z takim pancerzem przystępują do godów.

Poławiacze krabów starają się wybierać osobniki wykazujące oznaki zbliżającego się linienia. Przetrzymane przez kilka godzin po schwytaniu, zrzucają stary szkielet i wtedy są sprzedawane jako wyjątkowy specjał.

Jak odżywiają się pąkle?
Skorupiaki to na ogół zwierzęta wodne i większość z nich potrafi chodzić lub pływać. Pąkle są tu wyjątkiem, spędzają bowiem całe swoje dorosłe życie przyrośnięte do jednego miejsca. Zdolność poruszania się mają tylko ich larwy. Dopiero odkrycie larwy pąkli umożliwiło uczonym zaliczenie tych zwierząt do skorupiaków, nie zaś do mięczaków, które przypominają na pierwszy rzut oka dzięki swej "muszli".

Pancerz pąkli zbudowany jest ze zwapniałych płytek, których liczba jest różna u różnych gatunków. W wodzie zwierzątko rozchyla płytki i wysuwa na zewnątrz pokryte szczecinkami odnóża, którymi odcedza z wody drobne cząstki pokarmowe. Miłośnicy skalistych wybrzeży bardzo lubią "szept" pąkli - cichutkie odgłosy towarzyszące zamykaniu pancerzy tych skorupiaków, kiedy odsłania je woda cofająca się podczas odpływu. Pąkle nie są jedynymi osiadłymi skorupiakami (opatrzone długim trzonkiem kaczenice tworzą wraz z pąklami grupę wąsonogów), ani też skały nie są jedynym miejscem, gdzie mogą się one przytwierdzić. Na plażach można spotkać wyrzucone przez morze pąkle, które osiadły na kawałkach drewna. Niekiedy skorupiaki te utrudniają żeglugę obrastając kadłuby statków, a niemal każde większe od nich stworzenie morskie - wieloryb, meduza, morski żółw, rekin, krab czy nawet morski wąż - nosi na sobie przynajmniej kilka pąkli.

Jak szybko poruszają się kraby?
U niektórych krabów, które są świetnymi pływakami, tylna para odnóży działa jak wiosła. Inne natomiast są bardzo sprawne na lądzie. Kraby tułacze, żyjące w norach ponad linią najwyższego przypływu, potrafią biegać z prędkością przekraczającą półtora metra na sekundę. Kraby te poruszają się bokiem, ale w biegu obracają się od czasu do czasu, by mięśnie po obu stronach ciała pracowały z jednakowym wysiłkiem.

Dlaczego ugotowany homar jest czerwony?
Żywe homary dopasowują się barwą do dna morza, które zamieszkują, dlatego zwykle są zielonkawe w ciemne plamy. Natomiast po wrzuceniu do wrzącej wody te opatrzone wielkimi szczypcami skorupiaki stają się jaskrawoczerwone. Zawarte w pancerzu homara barwniki przechodzą pod wpływem wysokiej temperatury przemianę chemiczną, której wynikiem jest właśnie czerwone zabarwienie mięsa zwierzęcia. Choć zmiany barw u żywych zwierząt są odwracalne, ta przemiana jest nieodwracalna i homar zachowuje czerwona barwę.

Podobną, choć mniej intensywną zmianę barwy podczas gotowania można zaobserwować u raków.

Jakie skorupiaki żyją na lądzie?
Warunki życia w morzu i na lądzie różnią się zasadniczo. Temperatury na lądzie zmieniają się znacznie szybciej i w znacznie większym zakresie niż w wodzie. Zwierzętom lądowym grozi też śmierć przez wyschnięcie. Tylko nieliczne skorupiaki przystosowały się do życia na lądzie, a i te w większości są aktywne nocą. Stonogi i ich krewniacy żywią się pod osłoną nocy rozkładającymi się szczątkami roślin, a schronienie znajdują pod korą, w wilgotnych, opadłych liściach, pod butwiejącymi kłodami drewna i w piwnicach.

Najbardziej znanym lądowym skorupiakiem jest krab palmowy (zamieszkujący południową część Pacyfiku), nazywany też krabem rozbójnikiem, gdyż ma zwyczaj porywania ludziom naczyń kuchennych, butów itp. Dorosłe, ważące ponad pół kilograma osobniki mają dobrze rozwinięte szczypce i ostro zakończone odnóża kroczne. Słyną z umiejętności wspinania się na drzewa, co pozwala im unikać drapieżników oraz zbytniego skwaru. Na drzewach znajdują zresztą również jedne ze składników swego pożywienia, miękkie owoce. Nawet te kraby nie zerwały jednak całkowicie kontaktu z wodą; ich samice składają jaja w morzu.

Dlaczego pustelnik chowa odwłok w muszli ślimaka?
Odwłok pustelnika jest miękki i pokryty bardzo cienkim pancerzem, dlatego zwierzę chowa go do znalezionej muszli ślimaka. Potem nosi ją stale na sobie, tak długo, aż z niej wyrośnie. Również odwłok kraba jest miękki i pozbawiony ochrony. Zwierzę podwija odwłok pod spód ciała, co sprawia, że nie widać go od strony grzbietowej. Utrudnia to jednak ruch i dlatego kraby poruszają się po skosie.

Artykuł ze strony: [link widoczny dla zalogowanych]